Rus denizciler, Kuzey Deniz Yolu'nu keşfe ilk defa yaklaşık 500 yıl önce çıkarken, 1959’da seferlerine başlayan Lenin gemisi de söz konusu serüvende önemli bir yer tuttu.
Kuzey Deniz Yolu'nu yıl boyunca gemi trafiğine açarak stratejik bir ticaret yolu yaratmak isteyen Sovyetler Birliği, zengin enerji ve maden kaynaklarına sahip bölgede yeni ekonomik imkanları da keşfetmek istedi. Ülkenin kuzeyindeki hedeflerine ulaşabilmek için nükleer buzkıran inşa etme kararı alan Sovyet yönetimi, Sovyet Birliği'nin kurucusunun soyadını taşıyan buzkıran "Lenin"i 3 yıl 3 ayda tamamladı.
Gemi,1957’de yapılan ilk denemelerin ardından 1959’da faaliyete alındı. İlk aşamada üç reaktörle çalışan Lenin’e, teknolojide yaşanan gelişmelere güç sistemi sökülerek yerine daha güvenli ve modern iki yeni reaktör yerleştirildi. Söz konusu yenileme, aynı zamanda geminin hizmet süresini uzattı ve güvenilirliğini artırdı. Böylelikle, dünyada ilk defa nükleer enerjiyle çalışan bir buzkıran gemisi Kuzey Kutbu'ndaki denizlere açıldı.
Lenin, 134 metre uzunluğu, yaklaşık 17 bin ton ağırlığı ve güçlü motoru sayesinde zorlu ve soğuk şartlarda aylarca sefer yapabilme kapasitesine sahipken, nükleer özelliği sayesinde yıllarca yakıt ikmali yapmadan seferlerine devam etti ve 654 bin deniz milinden fazla yol yaptı.
Buzkıran özelliğiyle faaliyet süresince binlerce ticari geminin seyrüseferine yardımcı olan Lenin, Rusya’nın Kuzey Deniz Yolu serüveninde önemli bir kilometre taşını simgeliyor.
Rusya'nın "federal öneme sahip kültürel mirası" sayılıyor
Lenin buzkıranı, 1989’a kadar aktif görevde kalırken, Rus yetkililer gemiyi hurdaya çıkarmak yerine, göreve başlamasının 50'nci yılında ülkenin kuzey şehri Murmansk'ta müze olarak hizmete açtı.
Rusya’nın "federal öneme sahip kültürel mirası" ünvanına sahip Lenin, müze olarak hizmete açılmasından bu yana 1 milyona yakın ziyaretçi ağırlarken, ziyaretçiler, düzenlenen rehberli turlar eşliğinde geminin köprüsü, makine dairesi, mürettebat kamaraları ve haberleşme odalarını gezilebiliyor.
İnteraktif sergi salonlarına dönüştürülmüş denizci kamaraları müzenin en çok ilgi gören alanları arasında yer alırken, müzede buz kırma seslerinin canlandırıldığı multimedya uygulamaları, kutup ayılarının projeksiyonla yansıtıldığı bölümler ve Kuzey Kutbu'nun zorlu yaşamını anlatan görseller yer alıyor. Müze özelliğinin yanı sıra okullar, üniversiteler ve uzmanlar için arktik doğası ve nükleer enerji hakkında bir eğitim alanı olarak da kullanılan Lenin'de, bilimsel toplantılar ve kültürel etkinlikler de düzenleniyor.
Rusya'nın "nükleer buzkıran serüveni" hız kazandı
Dünyanın coğrafi açıdan en büyük ülkesi Rusya, Kara Denizi'nden başlayıp Bering Boğazı’ndaki Dejnyov Burnu’na uzanan, yaklaşık 5 bin 600 kilometre uzunluğundaki özellikle kış döneminde kalın buzullarla kaplı Kuzey Deniz Yolu’nun geliştirilmesine stratejik önem veriyor. Farklı tür yakıtlı gemilere kıyasla yaklaşık 5 ila 7 yıl yakıt takviyesine ihtiyaç duymayan nükleer buzkıranlar, 80 bin beygir gücüne çıkabilen motorlarla zorlu coğrafyadaki buzları kırarak ticari gemilerin kullanabileceği koridorlar oluşturuyor.
Rusya, Kuzey Kutbu'ndaki deniz taşımacılığını geliştirmek üzere tasarlanmış, dünyanın tek nükleer buzkıran filosuna sahip konumda bulunuyor. Rosatom'un alt kuruluşu Atomflot’un filosunda, Arktika tipi Yamal ve 50 Let Pobedyi, Taymır tipi Taymır ve Vaygach, Proje 22220 temelinde inşa edilen Arktika, Sibir, Ural ve Yakutiya adlı sekiz nükleer buzkıran bulunuyor. Taymır ve Vaygach buzkıranları, daha çok nehir girişleri gibi bölgelerde faaliyet gösterecek şekilde tasarlanırken, Proje 22220 tipi nükleer buzkıranlar hem Sibirya nehirlerinin girişlerinde hem de Arktik Okyanusu denizlerinde görevlerini yerine getirebiliyor.
Atomflot, dört nükleer buzkıranın daha filoya katılması için çalışmalarını sürdürürken, Rusya, Kuzey Deniz Yolu'nda ticari gemilerin seyrüseferini yıl boyunca düzenli olarak gerçekleştirilebilmesini hedefliyor.
